VMG czyli Velocity Made Good

 Velocity Made Good czyli prędkość skompensowana - co się bardziej opłaca, kurs czy szybkość?

 

Każdy wie, że halsujac ostro do wiatru, gdy odpadniemy trochę, uzyskamy wiekszą szybkość łódki.

Czasami można przepłynąć większy dystans z większą szybkością i dotrzeć wcześniej do celu niż płynąwszy najkrótsza drogą. Innym razem zwiększenie szybkości kosztem wydłużenia drogi nie jest wystarczające, aby wygrać na czasie.

Na twoim jachcie nie ma elektronicznego urzadzenia do obliczania VMG, skąd więc masz wiedzieć co jest lepsze?

Kurs ustala się najczęściej "na czuja", obserwując wimpel, anemometr, icki na żaglach, przechył jachtu, dryf. Wyczuwa się czy żagle sa dobrze wypełnione, czy dziób jachtu "wchodzi" w falę czy też w nią uderza. Wybiera się najostrzejszy kurs do wiatru tak, aby czuć że jacht posuwa szybko po wodzie.

Ja do tegotego arsenału dorzucę tablice VMG, które pomogą zdecydować o wyborze najlepszego kursu.

W żeglarstwie regatowym, kiedy sponsor oczekuje wyników, nie ma już miejsca na samą intuicję. Tam z pomoca przychodzi elektronika i informatyka, drogi sprzęt i programy komputerowe, ale my zajmiemy się dziś pływaniem przyjemnościowym, kiedy trochę nam się spieszy, ale nie bardzo.

Tablice VMG sporzadziłem sam i uważam że korzystanie z nich jest bardzo pomocne podczas żeglugi pełnym lub ostrym wiatrem.

 

Kilka definicji.

Nomenklatury nie tłumaczę na polski, ponieważ w tej dziedzinie nazwy polskie jeszcze nie istnieją. Są instrumenty elektroniczne do obliczania VMG dla regatowców a ich obsługa jest najczęściej po angielsku, wiec myślę, że żargon, który się wytworzy, pójdzie za tym.

VMG - Velocity Made Good - nazywają ją "skompensowaną". Jest to prędkość w kierunku celu po kursie niekoniecznie po najkrótszej prostej, odwzorowana na tej najkrótszej prostej, prostopadle do niej.

Rhumb Line - to najkrótsza prosta od punktu startu do celu. Może być to loksodroma, ale na dystansach powyżej 400 Nm raczej powinna już być ortodroma.

Speed Over Ground SOG - szybkość łodzi nad dnem.

Course Over Ground COG- kąt drogi nad dnem

Course Offset - kąt pomiędzy naszym kursem a Rhumb Line, wartość w stopniach o jaką zdecydowaliśmy się odejść od najkrótszej drogi, aby uzyskać większą szybkość.

rysunek pierwszy

Po co to wszystko, jeśli nie startujemy w regatach?

Odpowiem posługując się przykładem:

Jeśli nasz cel jest położony kompletnie z wiatrem, możemy płynąć w jego kierunku pełnym fordewindem. Jeśli jest martwa, krzyżująca się fala, jachtem kiwa z burty na burtę, żegluga staje się nieprzyjemna. Do tego dochodzi ryzyko wejścia na fałszywy hals i niekontrolowanego zwrotu przez rufę. Kiedy płyniesz na motyla i bom grota masz zabezpieczony, to w łagodnych warunkacj jeszcze pół biedy. Gorzej, jak płyniesz na spinakerze.

Aby uniknać tego typu niedogodności, ostrzymy trochę do baksztagu. Dochodzi faktor wiatru własnego, wzrasta szybkość wiatru pozornego, szybkość i sterowność łodki a rownież humor załogi. Jeśli płyniemy wystarcząjaco szybko i wystarcząjaco szybko wykonamy zwrot przez rufę, możemy uzyskać tę samą VMG czyli przypłyniemy do celu w tym samym czasie, ale nasza żegluga będzie o wiele przyjemniejsza.

Oczywiście, jeśli zboczenie z Rhumb Line da nam lepszy czas, to jeszcze lepiej. To nagroda dla tych, w których duszy drzemie regatowiec.

 

Tablice VMG

 

Poniżej jest tablica, która przedstawia predkość VMG w zależności od Course Offset i SOG, czyli szybkości nad dnem. Tablica jest dla szybkości mniejszej niż 10 kn, więc dla jachtów turystycznych.

W poziomych rzędach mamy Course Offset. Pionowe kolumny pokazują szybkość VMG dla SOG, które wybieramy w najniższym rzędzie.

TABELA MOJA

 

Kiedy odchodzimy od Rhumb Line o 30°,  jest konieczny znaczny wzrost szybkośći. Offset 60° potrzebuje dwukrotnego zwiększenia szybkości. Na wyższych offsetach turystycznym jachtem nie pływamy. Czyba że wieje równo "w mordę" z taką siłą, że nie da się w ogóle płynąć pod wiatr.

Nawet 20 stopniowe zejście z Rhumb Line wymaga tylko 6,5 % zwiększenia szybkości jachtu, aby utrzymać tę samą VMG.

Ważne jest żeby pamietać że halsująć pod wiatr w kierunku celu, już mamy offset. W tym wypadku każde odpadniecie od wiatru to tylko zwiększenie offsetu.

Normalnie, najlepszą opcją jest najlepiej płynąć ostrym bajdewindem zgodnie ze sztuka żeglarską, ale jeśli zdarza się okazja, żeby troszeczkę odpuścić, należy ją wykorzystać.

 

Użycie GPS

 

Nawet najprostrzy odbiornik GPS w starym smartfonie może wskazać szybkość nad dnem i kurs nad dnem. To wszystko czego potrzebujemy.

SOG i COG uzyskany z GPS i tabela wystarcza do szybkiej kalkulacji.

Idąc ostro pod wiatr, wystarczy zmierzyć SOG i COG, wejść w tablicę i obliczyć VMG.

 

Przykład:

 

Nasza Rhumb Line (kurs na WP) - 23°

Na sterze Olo, który lubi "piłować"."Piłuje" więc do wiatru jak może.

Bierzesz pomiar i wychodzi Ci:

COG - 47°

SOG - 3,4 kn

Obliczasz Offset = 47° - 23° = 24°

Wchodzisz w tablicę zaokrąglając offset do najbliższych 5°.

Na przecięciu się rzędu Offset 25° i kolumny SOG 3,5 kn znajdujesz VMG 3,17 kn.

Potem prosisz Ola, żeby odpadł 10° i popłynął tak przez jakiś czas. Olo nie chce ale musi.

 

Po jakiś czas bierzesz drugi pomiar i wychodzi Ci:

COG - 57°

SOG - 4,5 kn.

0ffset α = 57° - 23 = 34°

W rzędzie Offset 35° i kolumnie 4,5 kn znajdujesz VMG 3.69 kn. To więcej niż 3,17 kn w pierwszym pomiarze.

 

Opłaca się więc płynąć tym kursem. Dla lepszego określenia, możesz jeszcze sprawdzić kurs pośredni między pierwszym a drugim.

Dokładniej (co do jednego stopnia) można obliczyć to na kalkulatorze wg wzoru

VMG=cos offset x SOG

Zrobiłem w OpenOffice Calc mały kalkulator.

 

 

kalkulatorVMG

 

 

 

 

 

 

 

Możesz go ściągnąć tu:

 


 

Wystarczy wpisać Course Offset i SOG a kalkulator poda Ci VMG.

 

W tej chwili nie zajmujemy się tu ani prądem ani stronami świata. WP, COG i SOG mamy na odbiorniku GPS a na kompasie mamy KK. Chcąc zmienić kurs jachtu nad dnem o 10° stopni zmieniamy KK o 10°, zakładając oczywiście, że prąd, dewiacja i deklinacja pozostaję niezmienione. Jest prawdopodobieństwo nagłej zmiany wartości dryfu (odpadniemy wiec dryf się zmniejszy) i na to musimy zwrócić uwagę.

 

Który hals wybieramy halsujac pod wiatr?

 

Powiem krótko: ten, który da nam wyższą VMG. Znając kierunek wiatru, nasz kąt martwy powiekszony o offset, kierunek wiatru, kierunek i siłę prądu wykreślamy sobie dwie możliwości i porównujemy.

Na przykładzie poniżej widzimy że VMG na lewym halsie jest wyższa, tzn znaczy że płynąć lewym halsem zbliżamy sie szybciej do celu.

 

halsowanie

 

Cienko widzisz wykreślanie tego diagramu za każdym zwrotem? Ja też.

Masz do wyboru: albo oprzesz się na swoim własnym doświadczeniu, umiejetnościach żeglarskich i swojej własnej, żeglarskiej intuicji, albo na obliczeniach, które wykona za Ciebie komputer.

Ja kombinuję jedno z drugim w tym samym czasie.